یکی از موضوعات بسیار مهم در عصر حاضر، موضوع طبّ؛ به ویژه طبّ اسلامی است که دانشمندان علم طبّ و آشنایان با معارف اسلامی باید به تحقیق در این مهم، همّت گمارده، در توسعه و ترویج آن بکوشند. در این راستا به دلیل پیوندی که بین طبّ اسلامی و طبّ گیاهی وجود دارد، شناخت گیاهان دارویی و شفابخش نیز امری لازم و ضروری است. امام صادق علیه السلام وجود طبیب را یکی از نیازمندی های ضروری اجتماع می داند.¹

   اسلام، مشوّق مسلمانانی است با جسمی سالم و نیرومند و بدنی قوی و آماده. در قرآن مجید نیز به هنگام شرح صفات «طالوت» و صلاحیت او برای مقام رهبری بنی اسرائیل، نیروی جسمانی او را در ردیف نیروی علمی او آورده و می فرماید: «انّ الله اصطفاه علیکم و زاده بسطة فی العلم و الجسم»²

   در روایات نیز به این موضوع بسیار توجّه شده است؛ زیرا هرگونه تلاش و کوشش در راه سالم سازی جسم؛ می تواند کوششی در راه تقویت بنیه های معنوی و انسانی محسوب گردد.

   در این راستا گیاهان و میوه ها جهت شفابخشی و سلامتی بشر، داروهای مفید و مؤثّری به شمار می روند. قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام با بردن نام و ذکر دستورات درمانی شان، فواید و جایگاهشان را در درمان بیماری ها و امراض روحی و جسمی بشر یادآور شده اند.

   با توجه به اینکه یکی از نقش های بانوان، حفظ و مراقبت از سلامت اعضا و کیان خانواده است، در این راستا سعی می کنیم برای حفظ این مهم، دستورات و نسخه های شفابخش بسیاری از گیاهان و میوه ها را در مکتب و اندیشه اهل بیت علیهم السلام مورد بررسی و آن را در اختیار خواهران طلبه عزیز قرار می دهیم. باشد تا شاهد خانواده هایی سالم و پایدار در تمدّن اسلامی باشیم. 

________________________________________________________

1. تحف العقول عن آل الرّسول، ص 335.

2. انفال / 24.

سلام بر خواهران عزیز و طلبه های گرامی؛

روزهای پایانی سال حال و هوای خاصی دارد و ثانیه ها به دنبال هم طی می شوند تا خود را آماده لحظاتی نو نمایند. مردم هم روزهای پُر کار و پُر جُنب و جوشی را پیش رو دارند. همه می خواهند تازگی و طراوت و پاکیزگی را جانشین کهنگی و زنگارها کنند. یکی از کارها و سنت های زیبای این روزها آماده کردن سفره هفت سینی زیبا و به یاد ماندنی است. سفره ای که سال هاست در روزهای نوروز زینت بخش محفل صمیمی خانواده های ایرانی است. یکی از آنچه در این سفره ی زیبا جای می گیرد، میوه ای به نام سنجد است که از دیرباز در سبد غذایی ایرانیان جایگاه خاصی داشته است. همچنان که خواص غذایی آن بر کسی پوشیده نیست. در طبّ اسلامی نیز جایگاه خاصی دارد.

سِنجـِد گیاهی درختی است از خانواده سنجدیان (Elaeagnaceae) که در آب و هوای معتدل می‌روید. برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هستهٔ آن در تهیهٔ برخی داروها استفاده می‌شود.

طبیعت آن گرم و خشک است. خواص درخت سنجد در تمام اندامهای آن منتشر شده است و ریشه، چوب، پوست و میوه آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است از پوست درخت سنجد یك ماده شیمیایی دارویی مهم به نام تتراهیدروآرمور - متیل - N استخراج می‌شود. از برگ درخت سنجد آلكانویید استخراج می‌شود كه در صنایع داروسازی كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی و آرایشی و عطرسازی بكار می‌رود.

در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمینو اسید و مقداری پروتئین وجود دارد كه هر یك از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند بطوری كه می‌توان گفت میوه سنجد یك میوه دارویی صفراست. این میوه در طب سنتی به عنوان تانن قابض است بنابراین در معالجه بیماریهای دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و می‌تواند از خونریزی جلوگیری كند.

اگر آرد و هسته‌ میوه سنجد با هم آسیاب شود مصرف خوراكی آن بیماری آرتروز را درمان می‌كند. مصرف سنجد براى درمان و جلوگیرى از عوارضى مثل «قى»، اسهال صفراوى، زخم روده، سرفه‌هاى حاد گرم، سردرد و اثر رطوبت نافع است. سنجد مقوى قلب و برطرف كننده تب و لرزهاى سرد در بیماریهاى سینه مثل تنگى نفس، زخم ریه و عوارض دماغى محسوب مى شود.

بهترین اثر سنجد،‌ رفع کمبود ویتامین C بدن است و خوردن آن، ‌از ورود عفونت به بدن پیشگیری می ‌کند.

سنجد براى درمان بیمارى هاى كبدى مانند زردى و یرقان مفید است و سنجد پخته شده به طور كامل (پوست - گوشت - هسته) در روغن زیتون به صورت خوراكى جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصیه شده است.

امام باقر علیه السلام نیز به اهمیت و خواص دارویی و تغذیه ای این میوه پر خاصیت پرداخته و می فرمایند:

میوه ی سنجد، گوشت را می رویاند، به پوست بدن، توانایی می بخشد و قلوه ها را گرم می کند. نیز سنجد در علاج بیماری های بواسیر و سلس البول بسیار سودمند است.¹

____________________________________

1. طبّ الائمّه، ترجمه و اقتباس جوادفاضل ص 215 - 216.

ادامه »