تحقیق پایانی سرکار خانم احترام السادات همایونی، رشته تفسیر و علوم قرآن با عنوان “مبانی تفسیر تسنیم“

استاد راهنما: آقای حیدری فر

استاد مشاور: آقای شفیعی

نوشتار پيش‌روي، با نام «مباني تفسير تسنيم» در چهار فصل سامان يافته و عهده‌دار تبيين مباني تفسيري آن است.
مباني تفسير، همان باورهاي قطعي است که پذيرش يا نفي آن‌ها در فرآيند تفسير نقش آفرين است. تفسير تسنيم از غناي بالا و روش‌ جامع اجتهادي برخوردار است كه مباحث عميق كلامي و فلسفي و اجتماعي و عرفاني را نيز دربردارد و بستر نويني را براي شرح معارف بلند قرآني گسترانده است، از اين رو بررسي و شناسايي مباني تفسيري آن بايسته می نمايد.
بر اين اساس، نگارنده پس از بررسي اين تفسير گرانسنگ، به بيان پرسش‌هايي اصلي و فرعي؛ مانند «چيستي مباني تفسير تسنيم» و «چيستي مباني روش‌شناختي تفسير از ديدگاه تفسير تسنيم» و «چيستي مباني صدوري و هستي‌شناختي تفسير از ديدگاه تفسير تسنيم» و «چيستي مباني دلالي و زبان شناختي تفسير از ديدگاه تفسير تسنيم» پرداخته و در قالب تحقيقي بنيادي و با روش نقلي و وحياني، آن‌ها را به نيكي پاسخ داده است.

از نگاه مفسر تسنيم، تفسير قرآن مجيد، دو روش عقلي و نقلي (قرآني و روايي) دارد، از اين رو مناهج تفسيري سه گونه است: قرآن با عقل؛ قرآن با قرآن؛ قرآن با سنت و مفسري که از هر سه روش ياد شده در تفسير قرآن کريم بهره بَرَد، روش‌اش «تفسير جامع اجتهادي» است.

مباني تفسير، دو قسم صدوري و دلالي دارد كه گونه نخست به اثبات وحياني بودن كلام خدا و قسم دوم به فرآيند فهم قرآن مي‌پردازد. از ديدگاه آيت الله جوادي آملي، وحيانيت همه آيات قرآن مجيد و نزاهت آن از تحريف، در زمره مباني صدوري تفسير است و هر از يك اين مباني اقسامي دارند و به وسيله ادله‌ عقلي و نقلي ثابت شده‌اند.

امكان و جواز تفسير قرآن و حجيت ظواهر و سياق آيات آن، از مباني دلالي و زبان‌شناختي تفسير است كه همه مفسران بر آن اتفاق نظر دارند. همچنين استقلال دلالي قرآن و شناخت فضا و جوّ نزول آيات قرآني، از مباني دلالي و زبان‌شناختي تفسير و مختص برخي مفسران، نظير آيت الله جوادی آملي است.
اين رساله، با نگاهي فراگير به تفسير تسنيم، همه ابعاد مرتبط با موضوع «مباني تفسيري» را به گونه‌اي مفصل و منسجم بررسي كرده و به قلم روان پارسي نگاشته است.

واژگان كليدي: مباني تفسير؛ روش تفسيري؛ تسنيم.