…﷽…

روز سوم

دلیل یکتایی خداوند
 سوره انبیاء_ آیه ۲۲

لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا ۚ فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ

 ترجمه: اگر در آسمان و زمین، جز «اللّه» خدایان دیگری بود، فاسد می‌شدند (و نظام جهان به هم می‌خورد)! منزه است خداوند پروردگار عرش، از توصیفی که آنها می‌کنند!

توضیح: مضمون این آیه و آیه ۹۱ سوره ی مؤمنون به برهان تمانع اشاره دارند. تقریر ساده ی این برهان بدین شرح است:

اگر غیر از خدای یکتا، خدایا خدایان دیگری وجود داشت باید هر یک از آنان در اداره امور جهان مستقل بوده و به خدای دیگر نیاز نداشته باشند. از طرفی، روشن است که اداره و تدبیر دو شخص هیچ‌گاه در همه‌ی امور یکی نخواهد بود زیرا در این صورت نیازی به اراده دیگری وجود نداشت.
بنابراین وجود خدایان متعدد یا مستلزم تنازع و تضاد آنان در تدبیر جهان می گردد و یا به معنای عجز و ناتوانی یکی از خدایان است. این در حالی است که با ملاحظه جهان هستی در می‌یابیم که همه اجزای هستی از قوانین مشخص و ثابتی پیروی کرده و نظام حاکم بر عالم یکی است. (دقت کنید)

حدیث : امام صادق علیه السلام:

… فَلَمَّا رَأَيْنَا اَلْخَلْقَ مُنْتَظِماً وَ اَلْفَلَكَ جَارِياً وَ اَلتَّدْبِيرَ وَاحِداً وَ اَللَّيْلَ وَ اَلنَّهَارَ وَ اَلشَّمْسَ وَ اَلْقَمَرَ، دَلَّ صِحَّةُ اَلْأَمْرِ وَ اَلتَّدْبِيرِ وَ اِئْتِلاَفُ اَلْأَمْرِ عَلَى أَنَّ اَلْمُدَبِّرَ وَاحِدٌ…

چون ما امر خلقت را منظم مي بينيم و فلك را در گردش و تدبير جهان را يكسان و شب و روز و خورشيد و ماه را مرتب؛ درستی كار و تدبير و هماهنگی آن دلالت كند كه ناظم يكی است.

الکافی (ط - الإسلامیة)، ج ۱، ص ۸۰