پایان نامه سرکار خانم زهرا مدرسی با موضوع “بصیرت در قرآن و حدیث” توسط هیات داوران مورد ارزیابی قرار گرفته و با کسب رتبه 20 به عنوان تحقیق برتر شناخته شده است.

استاد راهنما: دکتر محمد حسن برهانی فر

استاد مشاور:حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد فلاحی

چکیده

بصیرت به معنای آگاهی، هوشیاری و جامع نگری است. بصیرت با واژه هایی چون کیاست، فطانت، رویت در فارسی و نور، فرقان، یقظه و عقل در عربی نزدیکی معنایی دارد. از واژه های هم خانواده بصیرت در قرآن، کلمات بصیر، مبصر، مستبصر، تبصرة، بصائر و ابصار را می توان نام برد. بصیر یکی از صفات الهی به معنای وجودی که ظاهر و نهان اشیاء را می بیند در آیات و روایات فراوانی به آن اشاره شده است . آموزه های دینی مسلمانان را به تحصیل بصیرت تشویق کرده، مؤمن را بینا، کافر را کور، دعوت پیامبر و پیروانش را از روی بصیرت خوانده و کتابهای آسمانی را بصائر نامیده است. این تحقیق به روش کتابخانه ای و با هدف پاسخگویی به چیستی بصیرت و بیان مفهوم، جایگاه، عوامل، آثار و موانع آن براساس آیات و روایات گردآوری شده است. ائمه اطهار -علیهم السلام - در سخنان خود بصیرت در امور را از خداوند مسئلت کرده و کوری، شک، گمراهی دردنیا و آخرت، جهل، دوستی دنیا، محرومیت از حق، کوتاه نگری، را از زیان های بی بصیرتی برشمرده اند. از موارد بصیرت، بصیرت در دین و بصیرت در دنیا می باشد. بصیرت، شاخص معرفتی و درون دینی است که علاوه برقرآن و روایات درگفتار بزرگانی، همچون امام خمینی، آیت الله خامنه­ای وشهید مطهری نیز آمده است. بینایی دل درجاتی دارد، پیامبر اکرم و امامان معصوم -علیهم السلام - از مراتب بالای بصیرت بهره مند هستند و با توجه به این که بصیرت از جنس افاضه و استفاضه است و ظرفیت افراد مختلف بوده، هر که وجودش پاکتر، تعقل و تقوای و پند پذیریش بیشتر باشد بصیرتش نیز بالاتر خواهدبود پس بصیرت قوه ی کسب باورصادق است. شکوفایی این قوه هم به مجاهدتهای علمی مانند اندیشیدن، خردمندی، عبرت آموختن و هم به مجاهدتهای عملی مانند پرهیزکاری، یاد خدا، اخلاص و زهد نیاز دارد. تلاش همراه با بهره گیری از رهنمودهای الهی در زمینه تقویت ادراکات باطنی، موجب افزایش بصیرت گشته و آثاری چون دانایی، ایمان، بردباری، آخرت گرایی و دیدن ملکوت برای اهل بصیرت و حق محوری، دشمن­شنـاسی و قدرتمنـدی برای جامعه به ارمغان می آورد. اصـلی­ترین آفت دیده­ی بصیرت پیروی از هوای نفس و غفلت بوده فتنه­های اجتماعی و ولایت طاغوت نیز مانع رشد و شکوفایی بصیرت افراد می­گردد.

کلید واژگان: بصیرت، دیده­ی ­دل، بینش و آگاهی، کور دلی