تلخیصی از مقاله پیرامون موضوع “شکر و کفران نعمت”

گردآوری و تنظیم: سمیه حسین خانی گرایش تفسیر

وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزيدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي‏ لَشَديدٌ _{سوره ابرهیم /7}

و هنگامی را که پروردگارتان اعلام داشت: “اگر شکرگزاری کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید است!”

بدون شک خدا در مقابل نعمت هایی که به ما داده است به شکر نیاز ندارد و اگر دستور شکرگزاری داده آن هم موجب نعمت دیگری برای ما و یک مکتب عالی تربیتی است.

“شکر نعمت، نعمتت افزون کند“

حقیقت شکر تنها زبانی یا گفتن “الحـــمد لله"” نیست بلکه 3 مرحله است:

1. شکر فکری: اینکه متوجه و ایمان داشته باشیم که چه کسی به ما نعمت می دهد.
2. شکر زبانی: (همان حمد و سپاس خدا)
3. شکر عملی: اینکه درست بیندیشیم که هر نعمتی برای چه هدفی به ما داده شده، تا آن را در مورد خودش صرف کنیم. در غیر اینصورت کفران نعمت کرده ایم.

فکر کنیم که راستی چرا خدا به شنوایی، بینایی، گویایی (تکلم) و … داده؟ آیا جز این است که عظمت او را در جهان ببینیم و راه زندگی را بشناسیم، حق را درک و از آن دفاع کنیم، با باطل بجنگیم. اگر نعمت های خدا را در مسیر درست مصرف کنیم شکر عملی انجام داده ایم. ولی اگر وسیله ای شد برای خود پرستی، غفلت، غرور، طغیان و دوری از خدا، این عین کفران است.

کسی که نعمت های خدا را درست مصرف می کند ثابت کرده که شایسته و سبب فیض الهی را دارد اینجاست که شکر نعمت نعمتت افزون کند.

شکر به دو قسم تقسیم می‌شود: 1. شکر تکوینی 2. شکر تشریعی‌. شکر تکوینی آن است که یک موجود از مواهبی که در اختیارش قرار دارد استفاده کند.
شکر تشریعی‌، آن است که انسان در مقام شکرگزاری برآید و با قلب و زبان از پروردگار خود سپاس گذاری کند. در واقع شکر تشریعی‌، مخصوص انسان است‌، ولی شکر تکوینی برای انسان و حیوان و نبات می‌باشد.

چند نکته مهم:

1. امام علی (ع) می فرمایند: هنگامیکه مقدمات نعمت های الهی به شما می رسد سعی کنید با شکر گزاری بقیه (نعمت ها) را به سوی خود جلب کنید. نه آنکه با کمی شکر آنرا از خود برانید.

2. تنها شکر گزاری از خدا کافی نیست باید از کسانی که وسیله آن موهبت بوده اند هم تشکر کنیم.
چون من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق …

3. افزایش نعمت برای شکر فقط برای نعمت مادی نیست همین که ما توفیق داشته باشیم و یادمان باشد که شکر نعمت های الهی را به جا بیاوریم یک نعمت بزرگ است. در تربیت نفس و دعوت به اطاعت فرمان الهی مؤثر است. در واقع شکر راهی برای شناخت هر چه بیشتر خداست.

4. شکر گزاری و تقدیر از افراد کوشا و کسانی که با علم و دانش و فداکاری خود باعث پیشبرد جامعه می شوند عامل مهم شکوفایی و پویایی جامعه است. اگر در جامعه روحیه تشکر و قدردانی از انسانهای خیرخواه، مبتکر و خلّاق از بین برود، گرایش به فعالیت‏های مثبت و سازنده کمرنگ شده و دلسردی و خمودگی جای آن را خواهد گرفت.