﷽

روز_ششم

توحید در عبادت و یاری از خداوند
 سوره حمد، آیه ۵

إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ

ترجمه: تنها تو را می پرستیم و فقط از تو یاری می خواهیم.

توضیح: توحید عبادی به این معناست که تنها خداوند شایسته ی پرستش و فرمان بردن است و فقط باید او را عبادت کرد. مقصود از توحید در استعانت نیز، این است که تنها خداوند متعال شایستگی دارد تا از او طلب یاری و استعانت شود.
دلیل بر این دو گونه ی توحید با دقت در مفهوم توحید افعالی روشن می گردد؛ زیرا در توضیح توحید افعالی گفته شد که خداوند یگانه موثر در عالم است و هیچ عملی بدون اذن و اراده ی او روی نمی دهد.
بنابراین تنها او حق قانون‌گذاری و تشریع را داراست و در نتیجه از کسی جز او نباید اطاعت و فرمانبرداری کرد. همچنین تنها باید از وی طلب استعانت و یاری شود. به همین خاطر است که برخی، این دو گونه توحید را از فروع و شاخه های توحید افعالی دانسته‌اند.

گفتنی است توسل به اولیای الهی استمداد از آنان منافاتی با توحید در استعانت ندارد زیرا این توسل نیز به اذن خداوند و برای جلب فضل و رحمت وی صورت می‌گیرد.
حدیث: امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام:

طُوبى لِمَن أخْلَصَ للّه ِ العِبادَةَ و الدُّعاءَ ، و لَم يَشْغَلْ قَلْبَهُ بما تَرى عَيْناهُ ، و لَم يَنْسَ ذِكْرَ اللّه ِ بما تَسْمَعُ اُذُناهُ ، و لَم يَحْزَنْ صَدرُهُ بما اُعْطِيَ غَيرُهُ

خوشا به حال کسی که عبادت و طلب اش را تنها از خداوند بخواهد و آنچه مى بيند، دلش را به خود مشغول نسازد و آنچه مى شنود، او را از ياد خدا غافل نكند و به سبب آنچه به ديگران داده شده، سينه اش را غم و اندوه نگيرد.

کافی، ج ۲،ص۱۶،ح۳.

﷽

روز_پنجم

توحید افعالی
سوره آل عمران، آیه ۲۶

قُلِ اللَّهُمَّ مَالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِي الْمُلْكَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ ۖ بِيَدِكَ الْخَيْرُ ۖ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

 ترجمه: بگو: «بارالها! مالک حکومتها تویی؛ به هر کس بخواهی، حکومت می‌بخشی؛ و از هر کس بخواهی، حکومت را می‌گیری؛ هر کس را بخواهی، عزت می‌دهی؛ و هر که را بخواهی خوار می‌کنی. تمام خوبیها به دست توست؛ تو بر هر چیزی قادری.

توضیح: توحید افعالی خداوند، مصدذق تسبیح مبارک «لا حول و لا قوة إلا بالله» است؛ یعنی تنها موثر در عالم، خداوند است؛ به عبارت دیگر، هر فعل و حرکت و اثری که در جهان هستی است، از اراده و مشیت خدا سرچشمه می گیرد و هیچ موجودی نمی تواند مستقلا و بدون اتکا به اراده ی او کاری انجام دهد.
البته این موضوع با آزادی اراده و اختیار انسان در انجام کارها منافات ندارد؛ زیرا هگین آزادی را نیز خداوند به ما داده است.
گفتنی است توحید افعالی فروع و شاخه های فراوانی چون توحید در عبادت، اطاعت، محبت، رازقیت و… دارد که باور به آن، آثار و برکات معنوی فراوانی در زندگی انسان دارد.
در آیات مذکور، مظاهری از توحید افعالی ذکر شده است.

حدیث: امام کاظم علیه السلام:
… لَا يَكُونُ شَيْ ءٌ إِلّا مَا شَاءَ اللّهُ وَ أَرَادَ وَ قَدّرَ وَ قَضَی؛

هیچ چیزی صورت نمی‌گیرد، مگر آن که خداوند آن را اراده کرده است.

 کافی، ج ۱، ص ۸۸، ح ۵.

﷽

روز چهارم

اقسام توحید
توحید در ذات و صفات
سوره توحید

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ
اللَّهُ الصَّمَدُ
لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ
وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوًا أَحَدٌ

ترجمه: بگو خداوند یکتاست
- خدا بی نیاز است( که همه‌ی موجودات هستی برای رفع نیازشان روی به او کنند)
- نه زاییده و نه زاییده شده ( فرزند ندارد و فرزند کسی نیست)
- هیچ کس( در ذات و صفات) همانند و همتای او نیست.

توضیح: مقصود از توحید ذاتی خداوند متعال آن است که او مثل و شبیهی در ذات مقدس خود ندارد.

توحید صفاتی نیز به دو معنا گفته شده‌است :۱_ صفات خداوند، عین ذات اوست. یعنی خداوند، مرکب از ذات و صفات نیست. به عبارت دیگر، چنین نیست که ذات خداوند از یک جهت عالم باشد و از جهت دیگر قادر و مختار باشد؛ بلکه علم، قدرت، اختیار و دیگر صفات او عین حقیقت وذات او می باشند.

۲_ خداوند در اوصافش بی همتاست و مثل و مانندی ندارد. آیه ی اول بر تفسیر اول از توحید صفاتی و آیه آخر بر تفسیر دوم آن اشاره دارد؛ ضمن آن که هر دو آیه توحید ذاتی را نیز دربر دارد. (دقت کنید)

حدیث : امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

… كَمَالُ الْإِخْلَاصِ لَهُ نَفْيُ الصِّفَاتِ عَنْهُ…

.. کمال اخلاص(و یکتایی) برای خداوند نفی صفات(مخلوقات) از اوست.

نهج البلاغه؛ خطبه ۱

خانواده در اسلام، یعنی محل سکونت دو انسان، محل آرامش روانی دو انسان، محل انس دو انسان با یکدیگر، محل تکامل یک نفر به وسیله یک نفر دیگر.

آنجایی که انسان در آن صفا می یابد، راحتی روانی می یابد؛ این محیط، خانواده است. کانون خانواده در اسلام، این قدر اهمیت دارد.