رنج:

معنای رنج در زمینه زیست شناختی در هشدار دهنده بودن آن نهفته است و درد معنوی و روحانی نگهبان و مراقبی پر معناست. درد در قلمروی روانی - روحانی نیز کارکردی مشابه دارد.

رنج های معنوی، آدمی را از دل مردگی حفظ می کند و او را از جمود نعش گونه روانی¹ به دور می دارد. تا وقتی که رنج می بریم از نظر روانی زنده هستیم. در واقع ما با رنج بالغ می شویم و رشد می کنیم. ² (فرانكل، 1366)

مولانا در بسیاری موارد رنج و غم و بیماری را در کنار هم قرار داده است و مراد، حالتهای ناخوشایند روانی و جسمی می باشد که به توسط آنها شرایط خوش دلی حاصل می شود.

رنج گنج آمد که رحمت ها دروست *** مغز تازه شد چو بخراشید پوست

رنج همانند خانه پرگنجی هست که رحمت های فراوانی در آن نهفته است. چنانچه مثلا وقتی روی پوستِ (بادام گردو یا پسته) تَرَک بر دارد نشانَ این است که مغزِ آن لطیف و تازه است.

ای خجسته رنج و بیمــــــاری و تب *** ای مبارک درد و بیــــداری شب

رنج و غــــم را حق پی آن آفریـــد *** تا بدین ضد خوش دلی آید پدید

خدواند از آن رو رنج و اندوه را خلق کرد تا به وسیله این ضدّ، شادی و شادمانی به ظهور برسد و درک شود.

ادامه دارد …

————————————-

منابع و پاورقی:

1 - Ligor Moris

2 - فرانكل، ويكتور اميل، ترجمه فرخ سيف بهزاد(1366).پزشك و روح. تهران: نشر ويس

در درس اول این کلاس لزوم رعایت محبت را از خاطر گذراندیم. در ادامه با درس دوم آشنا خواهیم شد.

درس دوم: نظارت مستمر در آموزش

یکی از آسیب های تربیت دینی در خانواده ها، اکتفا کردن به روش سطحی و زودگذر است، در حالی که برای موفقیت در این مسیر لازم است تربیت تا آن جا استمرار یابد که در ذهن و ضمیر فرزند جای گیرد.

تکرار و استمرار سبب یادگیری درست، سرعت عمل و کسب مهارت در هر زمینه ای می شود. تحقیقات نشان داده است که روش تمرین و تکرار در یادگیری مطالب و مفاهیم تأثیر دارد و برای تقویت و ایجاد رفتاری ثابت و عادتی استوار در کودک باید از مجرای «تکرار» وارد شد.

عدم استمرار در تربیت دینی، تلاش ها را در این عرصه عقیم می سازد. پیشوایان معصوم ^{علیه السلام} روش غیر مستمر را نمی پسندیدند، مثلاً آنان در مورد قرائت قرآن به فرزندان خود به آموزش اکتفا نمی کردند، بلکه افزون بر آن با تشویق آنان را وادار می کردند تا با قرآن انس بگیرند و به آن عادت کنند.

امام صادق^{علیه السلام} می فرماید: “پدرم ما را جمع می کرد و از ما می خواست تا طلوع آفتاب ذکر بگوییم، هر کسی را که توان قرائت قرآن داشت، به خواندن قرآن و هر کس را که نمی توانست به گفتن ذکر امر می کرد.”¹

پیامبر گرامی اسلام^{صلی الله علیه و آله و سلّم} بزرگ مربی مکتب اسلام در زمینه آموزش نماز و تکرار آن برای نوه گرامی اش حضرت امام حسین^{علیه السلام} چنین رفتاری داشت. نقل می شود:

روزی پیامبر^{صلی الله علیه و آله و سلّم} قصد خواندن نماز داشت و امام حسین^{علیه السلام} در کنار جدّ بزرگوارش در صدد همراهی با آن حضرت بود. پیامبر^{صلی الله علیه و آله و سلّم} تکبیر گفت و امام حسین^{علیه السلام} نتوانست آن را تکرار کند. پیامبر^{صلی الله علیه و آله و سلّم}تکبیر دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم را گفت، در نهایت برای هفتمین بار، تکبیر امام حسینعلیه السلام صحیح ادا شد و نماز آغاز گردید. ²

این شیوه رفتار پیامبر^{صلی الله علیه و آله و سلّم} می تواند الگوی خوبی برای والدین و مربیّان باشد. آنان باید همانند رسول خدا^{صلی الله علیه و آله و سلّم} مراحل رشد کودک را در نظر گرفته و سعی کنند با صبر و حوصله به نیازهای فطری کودکشان پاسخ دهند.

هنر بزرگ اولیا و مربیان در این است که دنیای کودک را درک نمایند و بدانند که برخی از مسائل که ممکن است برای بزرگسالان خسته کننده باشد ، برای کودکان لذت بخش است . کودک از تکرار مکررات خسته نمی شود ؛ ذکر مکرر قصه ها و داستان ها او را خسته نمی کند ؛ به خصوص اگر بیان این داستان ها با صوت خوش و آهنگ مطلوب باشد، کودک کاملا مجذوب و علاقه مند می شود. ³

————————————

1. کلینی ، 1362 ش ، ج 2 ، ص 498.

2. مجلسی ، 1404 ه . ق ،  ج 43 ، ص 307.

3. مطهری ، 1380 ، ص 35 .

با استفاده از نوشته های اسماعیل نسّاجی زواره

لطفا نکاتی که در این زمینه به ذهن شما می رسد

را بفرمایید

در داستان ها به جای کلی گویی درباره ارزش ها به ذکر موارد قابل فهم کودکبپردازیم.

مثلا نگوییم نظم خوب است، بلکه موارد آن را، مثل جمع کردن وسایل خود پس از بازی،

لباس ها را در جای خود گذاشتن و …، بیان و عمل کنیم.

یک کلاس عالی و نمونه ی تربیت اسلامی کودک و نوجوان در خانه حضرت زهرا سلام الله علیها تاسیس شد.  کلاس مذکور با همکاری حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام  و فاطمه زهرا سلام الله علیها  اداره می شد و شخص اول اسلام یعنی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلّمـ رسما بر آن نظارت داشت. اصول تربیتی و برنامه آن مستقیما از جانب پروردگار نازل می گشت بهترین برنامه تربیتی اجرا شد و برجسته ترین افراد را تربیت نمود.

مقدمه کلاس:

دوران کودکی و نوجوانی بهترین زمان برای تربیت و پایه گذاری زندگی سالم و سعادتمندانه فرزندان است، لذا این دوره از گذشته مورد توجه روان شناسان و صاحب نظران بوده، به طوری که هر روز تحقیقات دامنه دار و عمیقی پیرامون روان شناسی کودک و نوجوان صورت می گیرد.

انبوه نتایج علمی که امروزیان بدان دست یافته اند، در سایه استعداد از تجربیّات گذشتگان و استفاده از فناوری های جدید تحقّق یافته است، با این حال پیوسته طرح ها و نظریات جدیدی درباره تربیت، تغذیه، عادت ها و رفتاری های کودکان و نوجوانان به دست می آید که گاه به طور کامل ناقض نظریّات گذشته است، اما در قرن ها پیش که هیچ یک از این زمینه ها و امکانات پژوهشی وجود نداشته است، از سوی پیشوایان معصوم علیهم السلام  رفتارها و گفتارهایی در برخورد با کودکان و نوجوانان مشاهده شده است که محقّقان امروزی در ژرفای آن درمانده اند، به طوری که ره یافت های جدید علم روان شناسی بر همه آن ها مهر تأیید زده است.

درس اول: لزوم رعایت مُحبّت

برای ایجاد یک ارتباط عمیق و ریشه دار نخست باید توجه فزرند را به خود جلب کرد، به گونه ای که برای او این اطمینان قلبی حاصل شود که اوامر، نواهی، پندها و موعظه های پدر و مادر از سرخیرخواهی است. حصول چنین هدفی با محبّت امکان پذیر است.

نبیّ مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلّمـ می فرمود: «کودکان را دوست بدارید و نسبت به آن ها مهربان باشید.»روش آن حضرت در خانواده این گونه بود که هر روز صبح دست محبت بر سر فرزندان خود می کشید.

حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلّمـ  در سیره تربیتی خود خاطر نشان نموده است همان طوری که کودک به آب، غذا و هوا احتیاج دارد، به محبّت و نوازش هم محتاج است، وی کودکان را می بوسید، در آغوش می گرفت و نوازش می کرد.

نقل می شود که روزی مردی نزد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّمـ آمد و گفت: من ده فرزند دارم که تاکنون هیچ یک از آن ها را نبوسیده ام. همین که او از نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّمـ دور شد، آن حضرت فرمود: این مرد از نظر من از دوزخیان است.

البته آن حضرت در سیره تربیتی خویش والدین را از زیاده روی در محبت و نوازش نهی می کند، زیرا معتقد است طفلی که در حد متعادل از مهر و محبّت پدر و مادر بهره ببرد و از چشمه گوارای محبّت سیراب شود، روحی شاد و روانی با نشاط دارد، بنابراین در باطن خود احساس مهر و محبّت نمی کند و گرفتار عقده های درونی نیست، لذا در درون او گل های فضایل اخلاقی به آسانی شکفته می شود و اگر در زندگی با موانعی مواجه نگردد، بشری با فضیلت، انسان دوست و خدمتگزار خواهد شد.

با استفاده از نوشته های اسماعیل نسّاجی زواره

___________________________________________

+ پ.ن طلبه زینبیه 3: پدر و مادر عزیز محبت را از فرزندان خود دریغ نکنید، چرا که ریشه بسیاری از مخالفت ها و تناقض هایی که بر اثر ارتباط فرزندانمان با محیط اجتماعی ایجاد می شود از همین کمبود یا کافی نبودن محبت است. اگر دختر ها یا پسرهای خوب ما از کانون خانواده محبت را دریافت کرده باشند، به چراغ ها و زنگ خطرهایی که در بیرون از خانه برایشان روشن می شود، پاسخ مثبت نمی دهند؛ چرا که نیازشان در یک کانون گرم و پُر محبت ارضا گردیده است. خیلی از خانواده ها به دنبال این هستند که ما همه چیز را رعایت می کنیم پس چرا فرزندمان حجابش را رعایت نمی کند، روابط دختر و پسر، آسیب های اخلاقی و … ، یکی از ریشه هایش ارضا نشدن نیاز مُحبت است.

البته طبق فرمایش ائمه اطهار علیهم السلام و نیز نظر روان شناسان محبت نباید به سمت افراط رود. باید چگونه محبت کردن به فرزندان را بیاموزیم. پدر و مادر عزیز شادی و گرمی خانواده بهایش خیلی بالاست، از گفتن عزیزم، دست کشیدن بر سر فرزندان، احترام و توجه به خواسته های منطقی آنها، پاسخگویی مناسب به نیاز هایشان، فراهم کردن محیطی شاد، تشویق و ترغیب موفقیت هایشان و توجه به آنها دریغ نکنیم. 

هنگامی که فرزندتان خشمگین است، بحث می‌کند یا بی‌حوصله است، او را در آغوش بگیرید، نوازش کنید، یا کارهای محبت‌آمیزی را که دوست دارد، انجام دهید. فرزندتان به پشتیبانی و تشویق همیشگی شما نیاز دارد تا بتواند نیرومند شود. دوست داشتن او، سپری کردن با او، گوش دادن به حرف‌هایش و ستایش از هنر و برتری‌هایش، همگی بخشی از هدیه‌های شما هستند.

فراموش نکنید که در هر سنی به فرزندتان بگویید: «دوستت دارم».

  این کلاس ان شاالله ادامه خواهد داشت، منتظر درس بعدی از این بزرگوارن باشید.

 به نام خداوند بخشنده و مهربان

با سلام 

اهمیت نقش بانوان درمدیریت و الگوی صحیح مصرف در خانواده بر کسی پوشیده نیست. در این راستا خانم دكتر فهيمه فرهمندپور مقاله ای نوشته اند که در ادامه قسمتی از ان را تقدیم حضور می نماییم.

درهم تنيدگی مسائل هريك از عرصه‌های اقتصاد، سياست، فرهنگ و فرد، خانواده، جامعه و… راه را برای محدود كردن حوزه‌ی مسؤوليت آحاد مرتبط با هريك از اين عرصه‌ها مشكل و شايد غيرممكن می‌سازد. به همين دليل داوری در اين خصوص كه اصلاح الگوی مصرف امری مرتبط با كدام يك از اين زمينه‌هاست بسيار دشوار است و تعيين سهم مسؤوليت هريك دشوارتر؛ اما بررسی ابعاد مختلف مسأله‌ می‌تواند به تسهيل اين امر دشوار بيانجامد.

اصلاح، تغييری جهت‌گيری شده يا كاهشی غيرهدفمند
بی‌گمان كاهش حجم و تنوع مصرف، نخستين برداشتی است كه از شعار اصلاح الگوی مصرف به ذهن متبادر می‌شود. اين در حالی است كه اساساً صرف كاهش، بدون در نظر گرفتن جهت‌گيری كلان جريان اصلاح، می‌تواند موجب آسيب‌رسانی به اين تلاش اصلاحی شود. برای نمونه چنانچه الگوی مصرف بسياری از مواد غذايی تعيين كننده در سلامت در كشور ما، با استانداردهای علمی پذيرفته شده‌ی جهانی آن‌ها مقايسه شود، می‌تواند زمينه‌ی شناسايی علل شيوع بسياری از بيماری‌هايی شود كه صرف نظر از همه‌ی پيامدهايش، هزينه‌ی مادی گزافی بر اقتصاد جامعه تحميل می‌كند؛ سرانه‌ی پايين مصرف لبنيات و نقش آن در بيماری‌های دهان و دندان يا پوكی استخوان و مصرف پايين استفاده از گوشت سفيد و تأثير آن در افزايش بيماری‌هايی چون فشار خون و مشكلات قلبی و عروقی در كشور، مثال‌های روشنی در اين زمينه هستند. روشن است كه تفسير سطحی واژه‌ی “اصلاح” به صِرف “كاهش"، در چنين مواردی اتفاقاً آثار مخرب بيشتری در پی خواهد داشت، در حالی كه اصلاح به معنای تغيير هدفمند، می‌تواند به معنای افزايش مصرف در زمينه‌هايی باشد كه در نهايت دستيابی به اهداف مطلوب را در دراز مدت به دنبال دارد.

اصلاح الگوی مصرف كالا يا ثروت
مفهوم «كَنْز» در ادبيات قرآنی و به تبع آن در اقتصاد اسلامی به ثروتی اشاره دارد كه از جريان متعادل و متعارف توليد و مصرف خارج شده و به شكلی غيرمولد و تنها در خدمت ارضاء حس طمع‌ورزی و تكاثرِ افرادی با ضمير بيمار قرار گرفته، ميل به تفاخر را در آنان اشباع می‌كند. مخالفت فرهنگ دينی با چنين شيوه‌ای در استفاده از ثروت، نشان می‌دهد كه توجه به الگوی مصرف تنها مربوط به نوع استفاده از كالاهای مصرفی روزمره نيست، بلكه شيوه‌های بهره‌برداری از منابع ثروت نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. پيشنهاد رهبر معظم انقلاب به سرمايه‌گذاری مازاد امكانات مادی در مسيری مولد- حتی اگر مايل به انفاق آن‌ها نيستيم- در واقع اشاره‌ای دقيق به لزوم بازنگری افراد و خانواده‌ها و البته دولت به شيوه‌های به‌كارگيری ثروت‌ خصوصی و عمومی است.

توليد، توزيع و مصرف، حلقه‌هايی از فرايند واحد
در برنامه‌ريزی برای عملياتی نمودن جريان اصلاح الگوی مصرف، تفكيك حلقه‌ی مصرف از ساير بخش‌های فرايندی كه شامل توليد و توزيع نيز می‌گردد، می‌تواند خطايی جدی به‌شمار آيد. تعابيری چون اسراف و تبذير در فرهنگ دينی ما می‌تواند در موارد مربوط به هريك از اين حلقه‌های به هم پيوسته صدق كند؛ همچنان‌كه وجود الگوهای ناسالم در جريان تحقق و اجرای هريك از آن‌ها به روشنی ممكن است.
شرايط حاكم بر نظام توليد و سازمان توزيع به‌عنوان اساسی‌ترين مقدمات مصرف- كه البته خود نيز متوقف بر مقدمات بسيارند- در موارد فراوان شرايطی اجتناب‌ناپذير را بر جريان مصرف تحميل نموده، شكل‌گيری الگويی نامتوازن در آن را موجب می‌گردد؛ الگويی كه به‌سرعت شكلی نسبتاً پايدار يافته، تغيير و اصلاح آن مشكل، زمان‌بَر و پرهزينه می‌گردد. شرايط نامناسب توليد نان يا جريان ناصحيح توزيع بسياری ديگر از موادغذايی در كشور از جمله‌ی اين مواردند. اصلاح اين بخش‌ها به‌طور طبيعی- اگرچه شايد نه در كوتاه‌مدت- به اصلاح اساسی الگوی مصرف در اين موارد ميانجامد.

الگوی توليد و الگوی مصرف؛ تأثير يا تأثر
به‌سختی می‌توان نوع و ميزان تعامل ميان قالب‌های نسبتاً پايدار هريك از بخش‌های توليد و مصرف را بر يكديگر معلوم نمود. اگر توليد و عرضه‌ی محصول به جامعه، پاسخی به خواست پيدا و پنهان مصرف‌كنندگان باشد، الگوی توليد را نيز تحت تأثير الگوی مصرف خواهيم دانست. در عين حال نمی‌توان از نظر دور داشت كه الگوی عرضه شده از جانب توليدكننده، نقش غيرقابل انكاری در شكل‌گيری نوع و حجم مطالبات جامعه‌ی مصرف‌كنندگان داشته و می‌تواند هوشمندانه آن را در جهت منافع اقتصادی(يا غيراقتصادی) خود برانگيزد. جريان مد و اثرگذاری بر سليقه و ذائقه‌ی مصرف‌كننده اساساً در همين راستا شكل می‌گيرد و مصرف‌كننده به‌سوی استفاده و مصرف شكل، نوع و حجمی از كالا سوق می‌يابد كه برنامه‌ريزان نظام توليد آن را پيش‌بينی كرده، در آن جهت گام برداشته‌اند؛ برنامه‌ريزی‌ای كه معمولاً به مدد شيوه‌های تبليغ آشكار و پنهان، به توفيقات جدی دست می‌يابد. بنابراين تلاش برای اصلاح الگوی مصرف، بايستی با توجه به اين تعامل دوسويه صورت گيرد

… منبع: سایت حضرت آیت الله خامنه ای (حفظه الله) 

نوشته: دكتر فهيمه فرهمندپور